اجرای طرح تحقیقاتی «شاخص‌های راهبردی امنیت در جمهوری اسلامی ایران در حوزة اقتصادی (پایش امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران از دیدمان اقتصادی با رویکرد ایرانی اسلامی)»

طرح تحقیقاتی «شاخص‌های راهبردی امنیت در جمهوری اسلامی ایران در حوزة اقتصادی (پایش امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران از دیدمان اقتصادی با رویکرد ایرانی اسلامی)» به سفارش مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری و پس از تصویب در شورای علمی گروه و شورای پژوهشی پژوهشگاه به تصویب رسید و هم‌اکنون با مدیریت و همکاری آقای محمدعلی مینایی و دکتر محمد خضری در حال اجرا است

مروری بر طرح تحقیقاتی

بی‏گمان، امروزه، مسائل اقتصادی بیش‏تر از گذشته در دستور کار دولتها قرار دارند. مسائلی همچون بیکاری، تورم، فقر، توزیع درآمدها، حفظ قدرت خرید و استاندارد زندگی شهروندان، رقابت پذیری اقتصادهای ملی، جهانی شدن اقتصاد و موارد دیگری از این دست، دغدغه‏های دولت‏ها در اکثر کشورهای جهان هستند. در ایران نیز این مسائل به همراه ده‌ها موضوع اقتصادی دیگر از قبیل گرانی مسکن، درآمد سرانه پایین، قیمت‏گذاری بنزین، نارسایی در نظام یارانه‏ها و حمایت‏های رفاهی، بی‏انضباطی مالی دولت و کسری‏های مزمن بودجه، اصلاح نظام بودجه‏ریزی، قاچاق کالا به کشور، ورود به سازمان تجارت جهانی، بیشترین دلمشغولی مسؤولان و تصمیم‏سازان کشور می‏باشند. این مسائل و مشکلات اقتصادی بیش از هر موضوع سیاسی یا نظامی ثبات سیاسی و انسجام اجتماعی در کشور را تهدید می‏کنند.

از طرفی بحث امنیت ملی دو وجه دارد؛ ملت و دولت. بنابراین، هر عاملی که سبب کاهش رفاه یا موجب نارضایتی و اعتراض مردم شود یا از طرف دیگر موجب تقلیل مقبولیت دولت گردد، در حوزه امنیت ملی قرار می‌گیرد. از این‌رو، تا زمانی که معیشت و رفاه مردم و تداوم دولت به خطر نیفتاده باشد، امنیت ملی به مخاطره نخواهد افتاد. براین اساس، حفظ استاندارد زندگی مردم و زمینه های تداوم دولت باید در اولویت اهداف برنامه های راهبردی هر دولتی باشد. از این نگاه اقتصاد یک کشور نقش اساسی در تامین امنیت ملی یک دولت دارد.

با این توضیح، در این پژوهش کوشش می شود تا امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران از دیدمان اقتصادی تحلیل و بررسی شود. در راستای این هدف، نخست، سعی می‌شود چارچوبی تحلیلی طراحی شود که بتوان بر اساس آن سازوکار تاثیرگذاری مسائل اقتصادی بر امنیت ملی تحلیل شود. سپس مهم ترین متغیرهای اقتصادی موثر بر امنیت ملی بررسی می شود. همچنین، شاخص هایی درست خواهد شد تا به وسیله آن ها بتوان وضعیت امنیت ملی کشور را از دیدمان اقتصادی رصد کرد. افزون بر این، کوشش می‌شود تا رویکردهای به امنیت اقتصادی و امنیت ملی از یکدیگر متمایز شوند و مولفه های هر یک از این رویکردها شناسایی و نحوه اثرگذاری شان بر امنیت ملی بررسی گردد. در واقع، کوشش می‌شود ضمن بازشناسی و تحلیل ابعاد پدیده‏ی امنیت اقتصادی، عوامل عمده‏ی تهدید کننده‏ی آن در اقتصاد ایران شناسایی و تحلیل گردد. به‌علاوه، آثار امنیت اقتصادی بر متغیرهای اقتصادی (مانند نرخ تورم، نرخ بیکاری، نرخ ارز، و جزاینها) و نهادهای مرتبط با امنیت اقتصادی بررسی و تحلیل می‌گردد. این کار امکان می دهد تا یک سیاست امنیت ملی پایدار از دیدمان اقتصادی تدوین شود و بتوان الگویی را برای پایش امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران از دیدمان اقتصادی طراحی کرد.

هدف اصلی این طرح:

ارائه شاخص‌هایی برای پایش، ارزیابی و کنترل راهبردی امنیت ملی کشور از دیدمان اقتصادی است.

و سوال اصلی در این طرح این است که:

بهترین شاخص‌هایی که می‌توان توسط آن وضعیت امنیت ملی کشور را از دیدمان اقتصادی در سطح راهبردی پایش، ارزیابی و کنترل کرد کدام است؟