گزارش جلسه دوازدهمین نشست مطالعات راهبردی امنیت اجتماعی با عنوان «جریانهای دینی، معنوی نوظهور و تاثیر آن بر امنیت اجتماعی» با ارائه دکتر هادی وکیلی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مورخ سه‌شنبه ۱۳۹۶/۸/۹

در این نشست علمی که در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار گردید، ابتدا آقای محمدعلی مینایی، خاطر نشان ساختند؛ بر اساس تحقیقاتی که گروه پژوهشی جامعه و امنیت در رابطه با موضوع امنیت اجتماعی در حوزه­های نظریه پردازی، شناخت جامعه ایران و همچنین مدیریت تاثیرگذاری انجام داده است، ابعاد امنیت اجتماعی در ایران احصاء شد که عبارت است از ابعاد پنجگانه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و زیست محیطی که در بررسی و مطالعه بعد فرهنگی، مولفه هویت فرهنگی یکی از مولفه های اصلی است و یکی از شاخصهای آن مربوط به دیانت است. شاخصی که موضوع نشست علمی امروز قرار گرفته است.

در ادامه دکتر وکیلی، به چیستی و ماهیت جنبشهای دینی، معنوی نوظهور پرداخته و آنها را از حیث ماهیت منقسم بر سه قسم دانستند:

۱. آن دسته از جنبشهای دینی، معنوی نوظهور که در واقع، تعبیری جدید از ادیان سنتی هستند (مورمون ها، ایمان بهائیت، شاهدان یهوه)

۲. آن دسته از جنبشهای دینی، معنوی نوظهور که با الهام از یک دین سنتی و التقاط با تعالیم یک یا چند دین سنتی دیگر به وجود آمده اند(اکنکار)

۳. در نهایت آن دسته از جنبشهای دینی، معنوی نوظهور که در مقام ضدیت با ادیان سنتی شکل گرفته اند(کلیسای شیطان)

به طور کلی، یکی از ویژگی های نامعمول جدن ها که بحث و پژوهش در باره آنها را دشوار می سازد مرزی بودن آنها است به این معنا که آنها اشتمال بر مفاهیم، مقولات و روش های تلفیقی دارند و همچنین فقدان تعریفی منسجم از آنها  و گرایشهای طبیعت گرایی و خداناباوری (مانند خوانشهایی که فراطبیعت را منکر هستند مانند نوالحادی داوکینز  و یا خدا را به جهان فرومی کاهند مانند پانتئیسم) نیز در این رابطه موثر است. حتی برخی از این جدن ها به انتساب خلقت جهان به موجودات ناشناخته فضایی شهرت دارند امریکه در مکاتبی مانند یوفوگرایی و کلیسای غول اسپاگتی پرنده نیز به چشم میخورد.

از جمله ویژگی های نا امن ساز جُدِن ها نیز میتوان به غیر شناختی بودن (مانند: سنت گورو - مرید در سیدها یوگا)، فروکاهش خدا به انسان (در کلیسای ساینتولوژی ران هوبارد که به تایتان های فرابدن معتقدند و رابطه ی خدا با این تایتان ها را بیان می کنند  و همچنین امکان مجازی سازی معاد در الهیات دیجیتال (دستیابی به نوعی جاودانگی دیجیتال در محیط شبیه سازی شده ی کامپیوتری) اشاره کرد. همچنین عملکرد این جدن ها میتواند آسیبهای اجتماعی ای را به همراه داشته باشد. از جمله آنکه برخی از این جدن ها به صورت فرقه یا کالت درآمده و آسیبهایی نظیر شستشوی مغزی، کنترل ذهنی، دستکاری روحی، آدم ربایی، مطیع سازی، سوء استفاده جنسی، تنبیه فیزیکی و خشونت را موجد می شود و همین امر میتواند موجب تهدید امنیت اجتماعی و حتی امنیت ملی شود.

در پایان آقای محمدعلی مینایی، ضمن ارائه جمع بندی جلسه، مجموعه مباحث مطروحه را نشانگر اهمیت این مسئله دانستند و بررسی علمی این مقوله را حائز اهمیت قابل توجهی در راستای بهبود بسترهای امنیت ساز جامعه ای برشمردند و با اشاره به آنکه رویکرد سخت نمیتواند در مسیر مواجهه با این جریانهای موفق باشد، از لزوم اتخاذ رویکرد نرم در این راستا سخن گفتند. از سوی دیگر، این پدیده ها میتوانند با تهدید عنصر دیانت و با به مخاطره انداختن هویت فرهنگی زمینه های تضعیف امنیت اجتماعی را فراهم آورند.