گزارش هفتمین نشست مطالعات راهبردی امنیت اجتماعی با عنوان «چالشهای قومی-مذهبی در ایران» ارائه شده توسط سرکار خانم دکتر راضیه حسنی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مورخ سه‌شنبه ۱۳۹۵/۴/۲۹

در این جلسه که با حضور آقای محمد علی مینایی، مدیر گروه پژوهشی جامعه و امنیت، دکتر قدیر نصری، دبیر کرسی مطالعات راهبردی امنیت اجتماعی و اعضاء اصلی کرسی برگزار گردید، دکتر راضیه حسنی به بررسی وضعیت اجتماعی و سیاسی در مناطق کرد نشین پرداخته و نسبت آن با امنیت اجتماعی را مورد توجه قرار دادند. ایشان وجود شکافهای متراکم را مهمترین عامل تهدیدزا در این زمینه ارزیابی نمودند. که برخی از مهمترین این شکافها عبارتند از:

شکاف فرهنگی: که خود ناشی از اختلاف مذهبی و تفاوتهای هویت شیعی و سنی میباشد.

شکاف اقتصادی: که ناظر بر عدم توازن در انباشت ثروت میان مرکز کشور و پیرامون میباشد.

سطح توسعه استانی: استانهای کردنشین معمولا در پایین ترین رده های توسعه انسانی در دهه های اخیر قرار داشته اند.

معضل بیکاری: استانهای کرد نشین معمولا با سطح بالایی از بیکاری رو به رو بوده اند.

ضعف امنیتی حاشیه: مرزنشین بودن مردمان کرد موجب شده است تا میان آنان احساس نا امنی از دشمن خارجی بیشتر باشد و این امر در نهایت به تقویت روحیه نظامی در آنان منتج گردد.

شکاف نخبگان: معمولا نخبگان قومی و ملی در مقاطع مختلف تضاد منافع داشته اند.

الگوی رفتار عشیره: با ظهور شبه مدرنیسم پهلوی در ایران گذار از وفاداری قبیله ای به وفاداری عشیره ای تقویت گردیده است.

وجود نارسایی های مذکور موجب شده است تا در مناطق کردنشین همواره نیروهای مرکز گریز در صفحه شطرنج سیاست حضوری فعال داشته باشند. این نیروهای گزیز از مرکز را میتوان در یک تقسیم بندی به دو گروه کردهای سکولار (حزب دموکرات،‌کومله،‌ پ‍ژاک) و کردهای مذهبی (سلفیون،‌ اخوانیها و اهل حق) تقسیم کرد. در ادامه ایشان با بیان اینکه تهدیدات امنیت اجتماعی در این مناطق خود منبعث از برخی نارسایی ها در امر سیاستگذاری بوده است به ارائه راهکارهایی به منظور اعتماد سازی متقابل بیشتر میان اقلیتها و نظام سیاسی و تسکین تهدیدات مذکور پرداختند. بنابر نظر ایشان اعتماد سازی مذکور را میتوان در راهکارهایی جستجو کرد که همزمان باید از سوی کردها و دولت پیگیری شوند برخی از مهمترین گامهای اعتماد ساز برای کردها عبارت است از: رقابت مدنی برای تصاحب مسئولیتهای قانونی، استقلال در پی‌گیری خواسته‌های محلی-ملی  و عدم وابستگی به هیچ جریان گریز از مرکز ، استقلال رهبران از مداخله گران خارجی و عدم ارتباط پنهانی با دشمنان ایران و کنار گذاشتن اسلحه و رویکرد نظامی گری و تاکید بر فعالیتهای مدنی در چارچوب قانون اساسی. از دیگر سو مهمترین اقدامات اعتمادساز که باید از سوی نظام سیاسی صورت گیرند عبارتند از: انتخاب مسئولین و نیروهای بومی در کردستان، تلاش جهت رفع محرومیت‌های نسبی اقتصادی در کردستان، عدم برخورد خشن فیزیکی از سوی مرکز و مدارای بیشتر با نیروهای محلی و همچنین عدم فرقه‌گرایی و تاکید بر اسلام به عنوان دین واحد.

در پایان حضّار دیدگاه های خود را پیرامون مسائل و معضلات موجود و چگونگی برخورد و رویارویی با مسائل مد نظر مطرح نمودند، از جمله دکتر قدیر نصری با اشاره به تحقیق پیماشی و میدانی اخیر صورت گرفته از سوی ایشان در مناطق کردنشین دو عامل را مهمترین عوامل نارضایتی در این مناطق برشمرده و از آنها به عنوان پیشرانه های عمده نام بردند. این عوامل به ترتیب عبارت است از: فقر فزاینده و احساس توهین مذهبی. فقر فزاینده به معنای فقر در حال حاضر و انتظار فقر بیشتر در آینده ی پیش رو میباشد. احساس توهین مذهبی نیز شامل نارضایتی از توهین به ارزشهای مذاهب اهل تسنن میباشد. آقای آرمان سلیمی نیز این ادعا که در دوران صفویه شکاف عمده میان کردها و حکومت مرکزی ناشی از تفاوتهای مذهبی بوده است را رد کردند و مهمترین عامل شکاف در میان کردها و دولتهای مرکزی را به شکاف هویتی و زبانی معطوف دانستند. در ادامه آقای دکتر فیاضی،‌ نماینده دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی، ضمن قدردانی از مطرح شدن دیدگاه های انتقادی و علمی در زمینه های مختلف سیاستگذاری،‌ تصور وجود نارضایتی و بی اعتمادی در استانهای کردنشین را ناشی از رویکرد کلی گویانه و ابهام آمیز دانسته و خواستار تدقیق در مباحث شدند. در پایان آقای محمد علی مینایی، مدیر مرکز مطالعات جامعه و امنیت و مدیر برگزاری کرسی های مطالعات راهبردی،‌ ضمن اشاره به اهمیت موضوع مطرح شده خواستار ارائه راهکارهایی عملیاتی به منظور اعمال در سیاستگذاری جاری کشور شده و بر جنبه عملیاتی مباحث مطروحه به موازات جنبه های نظری آنها تاکید گذاردند// انتهای پیام.